آهن و فولاد گاهی یکسان درنظر گرفته می‌شوند اما در اصل اینطور نیست. سنگ آهن عنصری طبیعی است که از طبیعت استخراج می‌شود و با تغییراتی که در ترکیب آن ایجاد می‌کنند آهن و فولاد شکل می‌گیرد. این مواد به اشکال مختلف، در صنایع گوناگون و برای مصارف متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آهن آلات ساختمانی یکی از انواع این محصولات هستند که خود اشکال گوناگونی دارند و ساخت یک سازه وابسته به آنها است برخی به طور مستقیم و برخی غیرمستقیم در ایجاد یک سازه نقش ایفا می‌کنند. مهمترین آهن آلات ساختمانی براساس موارد مختلفی مثل شکل، مشخصات و مواردی ازین دست تقسیم‌بندی می‌شوند و ویژگی‌های هرکدام با دیگری متفاوت است بنابراین باید دقت کرد در زمان طراحی گزینه مناسب را انتخاب کرد تا دچار ضرر و چالش نشویم.

انواع آهن آلات ساختمانی :

آهن آلات ساختمانی از فونداسیون تا پنجره مورد استفاده قرار می‌گیرند و با توجه به سابقه طولانی در استفاده از آنها با گذر زمان تغییر کرده‌اند. به عنوان مثال یکی از مهمترین آهن آلات ساختمانی تیرآهن است اما قبل از اینکه از نوع آهنی آن استفاده شود از جنس چوب بوده است. علاوه بر جنس، شکل هم در نامگذاری تیرآهن تاثیر دارد به عنوان مثال تیرآهن "آی" شکل داریم و همینطور تیرآهن "اچ" شکل. نامگذاری بر اساس شکل در سایر آهن آلات ساختمانی هم وجود دارد مثل پروفیل "زد" و مواردی از این دست.

برخی از محصولات آهنی نیز هستند که نمی‌توان آنها را بر اساس شکل سطح مقطع تقسیم‌بندی کرد مثل توری‌ها، مش‌ها و این نوع قطعات. به طور کلی انواع آهن آلات ساختمانی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد :

• پروفیل‌ ساختمانی
• فولاد‌ ساختمانی

پروفیل‌ ساختمانی :

پروفیل قطعه‌ای است که شکل سطح مقطعش در طول آن ثابت است. این نوع از آهن آلات خود به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از :

• پروفیل باز : اگر سطح مقطع پروفیل یک شکل هندسی باز مثل همان پروفیل "زد" باشد، به آن پروفیل باز می‌گویند. از انواع این پروفیل می‌توان به نبشی، ناودانی، تیرآهن اشاره کرد.

• پروفیل بسته : اگر سطح مقطع پروفیل یک شکل هندسی بسته باشد مثل مربع، به آن پروفیل بسته می‌گویند. از انواع این پروفیل می‌توان به قوطی و لوله اشاره کرد.

میلگردها هم با توجه به اینکه شکل سطح مقطع آنها در طولشان ثابت است جزو دسته پروفیل‌ها قرار می‌گیرند

فولاد ساختمانی :

نوع دیگر از انواع آهن آلات ساختمانی که شکل سطح مقطع خاصی ندارند فولاد ساختمانی هستند. از انواع این مقاطع می‌توان به توری‌ها، مفتول‌ها و ورق‌های فولادی اشاره کرد که از مهمترین آهن آلات ساختمانی هستند و خود انواع مختلفی دارند مثل ورق سیاه، ورق گالوانیزه، ورق روغنی و مواردی از این دست.

انواع پروفیل ساختمانی :

انواع پروفیل‌های ساختمانی هرکدام ویژگی، کاربرد، خواص و مشخصات خاصی دارند و آشنایی بیشتر با هرکدام از آنها می‌تواند شما را در انتخاب بهتر این مقاطع یاری کند.

تیرآهن :

از مهمترین آهن آلات ساختمانی است و کاربرد آن با توجه به نظر طراح سازه تعیین می‌شود اما در کل می‌تواند به عنوان ستون، تیر اصلی، تیرفرعی و در کل ساخت اسکلت اصلی سازه مورد استفاده قرار ‌گیرد. هر تیرآهن تشکیل شده از دو بال و یک جان. اعضایی که دو طرف تیرآهن هستند بال نام دارند و عضوی که عمود بر دو عضو دیگر است، جان است.

اگر اندازه بال و جان تیرآهن برابر باشد به آن هاش می‌گویند و با علامت IPB شناخته می‌شود و اگر این طور نباشد به آن تیرآهن آی می‌گویند که به دو نوعIPE  (با ضخامت بال‌های یکسان) و INP (با ضخامت بال‌های  متغیر) تقسیم می‌شود. لانه زنبوری، نوع دیگری از تیرآهن است که بر روی جان آن حفره‌هایی مشابه لانه زنبور وجود دارد. سایز تیرآهن بر اساس ارتفاع جان آن مشخص می‌شود مثلا وقتی می‌گوییم IPE14 یعنی ارتفاع جان تیرآهن 14 سانتیمتر است. وزن تیرآهن‌های مختلف در جدول اشتال ذکر شده اما لزوما وزن تیرآهن خریداری شده با وزن آن در جدول اشتال مطابقت ندارد ولی هرچه وزن آن به جدول استاندارد نزدیکتر باشد نشانگر کیفیت بالاتر محصول است.

میلگرد :

از آنجا که بتن در تحمل بارهای کششی ضعیف است میلگرد اغلب برای مسلح کردن بتن استفاده می‌شود تا مقاومت آن را افزایش ‌دهد و ضعف بتن در تحمل کشش را جبران کند. میلگرد در اشکال مختلفی مثل خاموت، سنجاقی، عصایی و رکابی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میلگرد به طور کلی به دو دسته آجدار و ساده تقسیم می‌شود همچنین 4 نوع میلگرد موجود در بازار عبارت‌اند از میلگرد A1 که از نوع ساده است و میلگرد‌های A2,A3,A4 که آجدار هستند، تفاوت این سه میلگرد در شکل آج، و ویژگی‌های آنها است. وزن میلگرد استاندارد در جدول اشتایل ذکر شده و هرچه وزن میلگردی که خریداری شده است به وزن جدول استاندارد نزدیکتر باشد نشان از کیفیت بالای آن است. میلگرد از پرمصرف‌ترین و مهمترین آهن آلات ساختمانی است.

نبشی :

نبشی اغلب در تقویت اسکلت، ساخت قاب و چهارچوب وال‌پست و همچنین برای اتصال اعضا به یکدیگر استفاده می‌شود. مانند اتصال ستون به صفحه ستون.

نبشی به دو نوع بال مساوی و بال نامساوی تقسیم می‌شود. پارامتر دیگری که در نامگذاری نبشی ذکر می‌شود، ضخامت نبشی است به طور مثال نبشی 5*50*50 یعنی نبشی بال مساوی که طول بال‌های آن 5 سانتی‌متر و ضخامت آن 5 میلیمتر است. نبشی به دو صورت پرسی و فابریک تولید می‌شود و طبق وزن هم در دو دسته سبک و سنگین قرار می‌گیرد.

ناودانی :

در ساخت قاب‌های مورد نیاز در صنعت ساختمان، تجهیزات دریایی، کمک به تیرآهن در تکمیل اسکلت سازه و بیشتر در مواردی که پشتیبانی سازه‌ای نیاز باشد کاربرد دارد. ناودانی تشکیل  شده از دو بال و یک جان. دو بال آن یا موازی یا شیب دار هستند و بر همین اساس دو نوع U  وC  را به آن اختصاص می‌دهند. ناودانی هم به دو صورت پرسی و فابریک تولید می‌شود و بر اساس ظاهر هم می‌توان آن را به دو صورت مشبک و ساده تقسیم کرد. براساس وزن هم ناودانی در دو دسته سبک و سنگین قرار می‌گیرد.

لوله :

سطح مقطع این قطعه دایره و کاربرد اصلی آن در انتقال میعانات و سیالات است مثل آب و فاضلاب. لوله سه جنس مختلف دارد شامل آهنی، فولادی و چدنی. لوله‌های فولادی مقاومت بیشتری دارند اما در برابر خوردگی ضعیف هستند به همین دلیل آنها را به صورت گالوانیزه تولید می‌کنند و لوله‌های گالوانیزه تست آب از انواع همین لوله هستند. اهمیت این لوله‌ها بسیار بالاست چون در صورت هرگونه مشکلی خسارات سنگینی بر جای خواهد گذاشت. یک نوع از این آهن آلات ساختمانی نیز لوله‌های داربستی هستند که در ساختمان سازی و در مواردی که لازم است کار در ارتفاع انجام شود یا ساپورت موقتی ایجاد شود از آنها استفاده می‌کنند. لوله گاز رسانی نوع دیگر این مقاطع است که از نظر استانداردهای گاز رسانی مورد تایید است و به دو صورت روکار و تووکار در ساختمان سازی اجرا می‌شود.

قوطی :

نوعی از پروفیل که مانند لوله، توخالی است اما سطح مقطع آن مربع، مستطیل و مشابه این است. این نوع از آهن آلات ساختمانی در دو نوع سبک و سنگین تولید می‌شوند. نوع سبک ضخامتی کمتر از 1.5 میلیمتر دارد و طی فرآیند نورد سرد تولید می‌شود این پروفیل در صنایع خودرو سازی، ساخت مبل و صندلی و لوازم خانگی کاربرد دارد. نوع سنگین قوطی با ضخامت بالاتر از 1.5 میلیمتر تولید می‌شود و در شاسی سازی، ساخت در و پنجره و ابزارهای صنعتی کاربرد دارد.

فولاد ساختمانی :

پس از آشنایی کلی با مهمترین آهن آلات ساختمانی که از نوع پروفیل بودند به سراغ محصولات فولادی ساختمانی می‌رویم که از قطعات پرمصرف در صنعت هستند.

ورق فولادی :

ورق‌های فولادی انواع مختلفی دارند که بر اساس ویژگی‌هایشان در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند اما به طور کل در ساخت قالب، صنعت خودروسازی، تولید ساندویچ پنل، ساخت لوازم خانگی و مواردی از این دست از ورق فولادی استفاده می‌شود. انواع ورق عبارت‌اند از :

• ورق سیاه
• ورق روغنی
• ورق آلیاژی
• ورق گالوانیزه
• ورق رنگی
• قلع اندود
• ورق اسید‌شویی
• ورق آلوزینک
• ورق آجدار
• ورق ضدزنگ

ورق‌ها بر اساس فرآیند تولیدشان به دو نوع نورد گرم و نورد سرد تقسیم می‌شوند. دقت ابعاد و شکل ظاهری ورق در نوع نورد سرد بیشتر است. علاوه بر عرض و طول پارامتر دیگری در ابعاد ورق حائز اهمیت است و آن ضخامت ورق است. اهمیت ٱن به این دلیل است که کاربرد ورق را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ورق‌های به چند صورت به بازار عرضه می‌شوند که عبارتند از رول (کویل)، شیت (فابریک و برشی) و پلاک و تسمه ورق از پرمصرف‌ترین و مهمترین آهن آلات ساختمانی است.

مفتول :

کاربرد این محصول بیشتر در آرماتور بندی است و چون این نوع از آهن آلات ساختمانی از فولاد کم کربن ساخته می‌شود شکل پذیری بسیار خوبی دارند. سیم مفتول سیاه یکی از پرکاربردترین انواع آن است.

رابیتس :

رابیتس توانایی خوبی در نگه‌داشتن انواع مصالح ساختمانی مثل بتن و گچ دارد. به طور مثال در بتن ریزی محل‌هایی که امکان قالب بندی وجود ندارد را می‌توان با رابیتس بست تا جلوی ریزش بتن را گرفت. این محصول به صورت گالوانیزه تولید می‌شود تا دچار زنگ زدگی نشود.  

آهن آلات مورد نیاز ساختمان سازی :

فلزات مختلفی در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند که یکی از پرکاربردترین آنها آهن یا فولاد است. مهمترین آهن آلات ساختمانی به منظور آشنایی بیشتر با آنها در این مقاله معرفی شدند. افزایش آگاهی شما نسبت به ویژگی محصولات مختلف آهنی، باعث می‌شود شناخت و انتخاب بهتری به هنگام خرید آنها داشته باشید.